poniedziałek, 29 września 2014

Jakie chorągwie powiatowe zwinięto na wiosnę 1649 roku ?

Po napisaniu swej książki (M. Rogowicz, Bitwa pod Zbarażem 1649, Oświęcim 2013) w czasie dyskusji na jej temat nie byłem w stanie odpowiedzieć na pytanie jakie chorągwie zostały rozwiązane na skutek rozkazów kanclerza Jerzego Ossolińskiego:
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=100639&st=30
Po uważnej lekturze jednego ze źródeł wydanych w IV tomie Volumina Legum (Konstytucye Seymu Walnego Koronnego Warszawskiego, sześćniedzielnego roku pańskiego 1649 dnia 22 listopada, s.127-151) jestem w stanie ustalić przynajmniej część spośród nich.
Można też podać część województw w których zaciągów nie zwinięto, a także takie w których rozwiązano je już po upłynięciu IV ćwierci 1648 roku.
W tym miejscu zajmę się jedynie oddziałami o których wiadomo na pewno, że zostały zwinięte na wiosnę 1649 roku.
Zacznijmy od poszczególnych ziem województwa mazowieckiego (s.140-142).
Zaciągi ziemi czerskiej nie zostały w tym dokumencie opisane.
Ziemia warszawska natomiast płaciła od 1 lipca:
na dwieście koni usarza kwarcianym żołdem przez trzy ćwierci, złotych dwadzieścia y cztery tysiące, sześćset złotych
Ziemia wiska:
A prima Iulij ad ultimam Martij anni praesentis, na trzy ćwierci wydali na draganow sześćdziesiąt, ktorzy byli pod regimentem Wielmoznego Pana Starosty Łomżyńskiego, dziewięć tysięcy złotych, ale że wszystkie Woiewództwa choć wysokie żołdy y kontentacye dawały, koekwuią się kwarcianym żołdem, przyimuie się w koekwacyą złotych sześć tysięcy, czterysta ośmdziesiąt
Ziemia wyszogrodzka:
przez trzy ćwierci, mieli pięćdziesiąt draganow, na ćwierć kwarcianym żołdem płacili im po złotych 1000. Co uczyni pięć tysięcy, y czterysta złotych
Z mnożenia widać, że jest tu błąd. Wiedząc, m. in. z innych fragmentów tychże Konstytucyii, że żołd kwarciany dla dragana to 36 złotych okazuje się, że zamiast 1000 powinno być 1800.
Ziemia zakroczymska miała:
przez trzy ćwierci raytarów sto kwarcianym sposobem, na konia po złotych czterdziestu y iednym. Co czyni złotych dwanaście tysięcy, y trzysta.
Nic nie wiadomo, by jakieś zaciągi robiła ziemia ciechanowska. Postanowiła ona jedynie oddać dwa pobory (6224 floreny) do rąk pułkownika zaciągów mazowieckich chorążego nadwornego Wojciecha Wessla (Acta Conventy Cywilis Palty Masovia Varsavia die 25 Juny Anno 1648 celebrati, APG 300 R/Ee 32, s.225).
Ziemia łomżyńska zaś dała:
na draganow złotych dwadzieścia y ieden tysięcy, sześćset złotych
Ziemia różańska:
na sto koni draganow na trzy ćwierci wydała kwarcianym żołdem złotych Polskich dziesięć tysięcy, ośmset
Ziemia liwska:
wydała na siedmdziesiąt draganow złotych siedm tysięcy, pięć set sześćdzisiąt
Ziemia nurska:
na sto koni Kozakow, rachuiąc na ćwierć po złotych trzydzistu y iednym kwarcianym żołdem na trzy ćwierci złotych dziewięć tysięcy y trzysta
Podobnie wyglądała sytuacja w województwie rawskim.
Podatnicy ziemi rawskiej:
wydali chorągwi raytarskiey pułtorom set koni, a prima Iulij ad vigesimam Martij, po czterdziestu złotych na koń, komputuiąc z kuchennym, wydali dziewiętnaście tysięcy złotych
Zaciągi ziemi sochaczewskiej zostały zwinięte po dwóch ćwierciach, natomiast
ziemia gostyńska:
zaciągnęła Kozakow koni sto dwadzieścia, po złotych trzydziestu iednym na koń, czyni za trzy ćwierci złotych iedenaście tysięcy, sto y sześćdziesiąt
Podsumowując w województwach mazowieckim i rawskim zwinięto łącznie po pierwszym kwartale 1649 roku co najmniej:
200 husarzy
250 rajtarów
280 draganów
220 kozaków
razem 950 koni.
Z innych dokumentów można ustalić, że ziemia czerska planowała i zaciągnęła 200 husarii starosty przasnyskiego Franciszka Zbroskiego i 300 draganii starosty liwskiego Stefana Oborskiego. Tych ostatnich widzimy potem w kompucie kwarcianym. Nie ma w nim już jednak husarii. Zamiast tego jest jedna 100-konna chorągiew kozacka Franciszka Zbroskiego. Niestety w tej chwili nie jestem w stanie odpowiedzieć na pytanie czy husaria powiatu czerskiego została odtworzona po Piławcach i poźniej zwinięta czy ta chorągiew kozacka ją zastąpiła.
Problem sprawia także ustalenie liczebności draganów łomżyńskich. Początkowo ziemia łomżyńska miała wystawić 100 husarzy i 100 rajtarów. Następnie postanowiono jednak zaledwie 100 draganów (Acta Conventy, s.225). Nie można jednak wykluczyć, że zaciągnięto ich jednak 200 co oznaczałoby, że służyli 3 ćwierci.
Podsumowując oprócz wymienionych 950 koni mogło też zostać zwiniętych w dwóch podanych województwach 200 husarzy ziemi czerskiej i 200 draganów ziemi łomżyńskiej.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz