Chore myśli nowoczesnego Polaka czyli dlaczego Roman Dmowski nie może być wzorem dla katolika.

Niniejszą krytykę poglądów Romana Dmowskiego przeprowadziłem na podstawie jego publikacji "Myśli nowoczesnego Polaka" która jest dostępna on-line m. in. pod adresem: http://www.ligatur.se/shop/free/dmowski_mysli.pdf
Skupiłem się tu jedynie na antykatolickich wstawkach w tej publikacji, gdyż Dmowski niesłusznie uważany jest w pewnych środowiskach uważających się za katolickie za autorytet - w opozycji do Piłsudskiego, mimo że obaj panowie pracowali solidnie nad niszczeniem wiary katolickiej u Polaków. Oczywiście dzieło Dmowskiego jest antypolskie także w innych kwestiach, tym jednak mogę się zająć kiedy indziej.



Na s. 38-39 mamy cały pean pochwalny wobec heretyckich Prus, kraju cierpiącego na bezwzględny fiskalizm i fałszywą religię: "Historia coraz wyraźniej udowadnia, że np. energiczna bezwzględna polityka Prus, posługująca się fałszem i wiarołomstwem, nie cofająca się przed najbrutalniejszym gwałtem, że polityka ta dała potęgę istotną Prusom i stała się pomimo wszystko źródłem odrodzenia Niemiec; że w dobie upadku ducha obywatelskiego w Niemczech przed stu laty, w dobie upodlenia, mogącego tylko budzić pogardę dla imienia niemieckiego, jedne Prusy, te właśnie Prusy, na gwałcie, na naszej krzywdzie zbudowane, składały dowody jakiego takiego patriotyzmu, zrozumienia interesów niemieckich, a nawet niejakiego poczucia narodowej godności; że potem te Prusy rozumną i konsekwentną polityką skupiały dokoła siebie rozbite cząsteczki narodu niemieckiego, że one odbudowały w końcu z tych cząsteczek nowe cesarstwo niemieckie, państwo potężne, oparte na dobrych ustawach, w którego ramach naród niemiecki znalazł znakomite warunki szybkiego, gospodarczego i cywilizacyjnego postępu, stopniowo wysuwając się znów na przodujące w świecie cywilizowanym stanowisko. To świadectwo historii, że wszelka zdobycz, bez względu na to, jaką drogą osiągnięta, może stać się podstawą pomyślności narodu i jego postępu (nie wzgląd tedy na dobro narodu, ale tylko czysty ludzki wstręt do pewnych środków może nas powstrzymywać od używania ich w narodowej walce), że zatem w stosunkach między narodami nie ma słuszności i krzywdy, ale tylko jest siła i słabość, to nam nie przeszkadza powtarzać, że zbudowane na cudzej krzywdzie Prusy zatruły ducha niemieckiego, zdemoralizowały go, zabiły w narodzie niemieckim wielką myśl i szlachetne uczucie, i wróżyć, że wszystko to stanie się źródłem zguby całych Niemiec".

Na s. 45 znajdujemy nawoływanie do łamania I przykazania:
"chcąc być „dobrymi Polakami”, musimy robić sobie z patriotyzmu religię". Taka zresztą postawa, religijnego pojmowania Polskości przewija się przez znaczną część tego utworu. Jeśli Dmowski dostrzega zalety religii katolickiej to tylko gdy ma ona służyć interesom narodowym. Niewątpliwie tak samo popierałby herezję Lutra gdyby urodził się Prusakiem.


Na s. 89  autorytet narodowców perfidnie zaatakował dzieło unii brzeskiej z 1595 r.: "Stworzyliśmy Unię kościelną, czyli fikcyjny katolicyzm, tam, gdzie jedynie utwierdzenie istotnego katolicyzmu mogło nasz wpływ utrwalić, gdzie wreszcie schizma byłaby dla nas korzystniejsza, gdybyśmy ją byli zechcieli i umieli dla siebie upaństwowić. Zrobiliśmy to, bo bierność lubi połowiczne środki, bośmy nie umieli się zdobyć na wprowadzenie w grę interesu narodowo-państwowego tam, gdzie wbrew niemu tylko kościelny załatwiano". Jak widać znów to nie religia a jej wykorzystanie jest istotne dla Dmowskiego.

Na s. 112 znajdujemy takowe peany dotyczące angielskich patologii: "naród angielski stoi dziś niewątpliwie wyżej pod względem moralnym od francuskiego, jeżeli charakter przeciętnego Anglika współczesnego jest bez porównania tęższy niż przeciętnego Francuza, jeżeli całe życie duchowe angielskie przedstawia najzdrowszy bodaj typ w Europie" - w pisaniu tych głupot Dmowskiemu zupełnie nie przeszkadzał fakt, że Anglicy w swej masie byli wtedy od dawna heretykami.

Na s. 130-131: znów mamy zdefiniowany nacjonalizm jakiego wyznawcą był Dmowski jako wrogi wobec jakiejkolwiek religii, a zatem i katolickiej:
" Patriotyzm ten nie tylko obowiązuje do określonego stanowiska względem rządów zaborczych, względem ciemięzców narodu, ale nakazuje bronić dobra narodowego od uszczerbku przeciw wszystkim, którzy na nie czynią zamachy; zajmuje odporne stanowisko względem uroszczeń ruskich lub litewskich, przeciwdziała usiłowaniom rozkładowym żydowskim; zachowuje się wrogo względem kierunków, starających się interesom klasowym, kastowym, wyznaniowym dać przewagę nad narodowymi". Herezja ta jest sprzeczna z I przykazaniem, które powoduje, że na pierwszym miejscu w życiu katolika musi być Bóg ze swymi przykazaniami, a naród może być dopiero na drugim.

Przykładowe stawki okupu za polskich żołnierzy w 1648 r.

W Archiwum Państwowym w Gdańsku pod sygnaturą 300 R, Ee 32, s. 398-399, można znaleźć dokument zatytułowany:

"Comput Generalny Szacunków wszytkich Towarzystwa w Jaziech w więzeniu"

O ile mi wiadomo dotyczy ów komput oficerów wziętych pod Korsuniem 26 maja do niewoli m. in. lub jedynie z pułku prywatnego starosty lwowskiego Adama Hieronima Sieniawskiego, którzy zostali przewiezieni do Jass a stamtąd później do Chocimia na wykup.

Stawki okupu ustalone za 11 jeńców były następujące:

"1. Pan Alexander Ludwik Niezabytowski[1] Talarów pięćset twardych, Postaw Paklaku, Żupan Hatłasowy Czerwony, Ferezya S[z]karłatna, Piętnaście łokci sukna, paklaku Czerwonego 4 łokcie, Sukna Falandyszu[2] Turkusowego pułtrzecia łokcia, Rządzik Kozacki Biały Suty[3], Kożus[z]ków Białogłowskich zaiąc[z]kami podszytych dwa, Soboli waga za Talerów 20, Tłumaczowi podwodę talerów 15[4].

2. P. Borzecki Talarów 250, Suknia Falendyszowa, Ubiory pakłakowe, Czapkę lisią, 10 Talerów od podowody, etc.

3. Pan Bielawski Talarów 450, Ośm łokci Falendyszu, Pass lniany Farbowany.

4. Pan Alexander Worowiec talarów bitych 500, dwóch Tatarów y 16 łokci Sukna Falendyszu, 24 Hatłasu Łukiewskie^o, Czapkę Lisią albo raczey Kunią Farbowaną, za podwodę 10.

5. Pan Zaleski 350 talerów y Sukna Falendyszu łokci 12, Misiurka, za kolaskę talerów 3.

6. Pan Laskowski talerów 400 y kontusz Falendyszowy.

7. Pan Wołyński talerów 400 y kontusz Karmazynowy, żupan Hatłasowy, Czapka y Ubiory.

8. Pan Janicki Talarów 200 twardych.

9. Pan Lubiszewski Talarów 350.

10. P. Warszycki Talarów 350.

11. P. Słupecki[5] Tatarzyna y Talerów 140.”

Jak widać za niektórych więźniów żądano nie tylko pieniędzy, strojów i materiałów na stroje ale także wziętych wcześniej do niewoli i przetrzymywanych w Polsce Tatarów.

---

[1] Był on później  rotmistrzem w chorągwi husarskiej kwarcianej starosty lwowskiego, pobił Kozaków w kwietniu 1649 r. pod Międzybożem, a później walczył pod Zbarażem.

[2] Paklak i Falandysz-rodzaje materiałów na stroje.

[3] Suty=bogaty.

[4] Owa opłata za podwodę dla tłumacza miała zapewne zrekompensować fatygę tłumacza i jego koszta transportu.

[5] To zapewne ten sam Słupecki, który był pod Zbarażem porucznikiem chorągwi kozackiej starosty lwowskiego.